تاريخچه‌ آرامگاه

پس از آنكه روح بلند حافظ (در ۷۹۲ یا ۷۹۱ ه.ق) به ملکوت اعلا پیوست، در خاك باغ مصلی كه مأوا و محل گشت و تفرج او بود، در زیر سایه سرو روانی به خاك سپرده شد. ۶۵ سال پس از وفات او (یعنی در سال ۸۵۶ ه.ق.) در زمان حكمرانی میرزا ابوالقاسم گوركانی، شمس‌الدین محمد یغمایی كه استاد و وزیر حكم‌ران گورکانی بود، بر فراز قبر حافظ عمارت گنبدی بنا كرد و جلوی آن را حوض بزرگی ساخت كه از آب ركن آباد پر می‌شد.

این بنا در اوایل قرن یازدهم هجری در زمان سلطنت شاه عباس مرمت شد. در زمان نادر شاه افشار نیز تعمیراتی بر آرامگاه انجام گرفت. اما بنیادی‌ترین كار بر مزار حافظ در زمان كریمخان زند بود. او در سال ۱۱۸۹ ه.ق ساختمانی اساسی روی آرامگاه حافظ ساخت. ساختمان او به شیوه‌ی بناهای زمان زندیه دارای تالاری با چهار ستون سنگی یك پارچه بود كه از طرف شمال و جنوب گشاده به فضای باز و در طرف چپ و راست آن دو اتاق ساخته شده بود به‌گونه‌ای که كه مقبره‌ی حافظ در شمال تالار قرار می‌گرفت  و در جنوب آن باغی بزرگ نمایان بود. این چهارستون با  ارتفاع ۵ متر هنوز هم وسط تالار مقابل پله‌ها با نقوش رنگ باخته اما زیبا خودنمایی می‌كنند.

 

همچنین كریمخان دستور داد تا سنگی از جنس مرمر برای قبر خواجه شیراز بتراشند و پس از آماده شدن سنگ دو غزل از غزل‌های حافظ را به خط نستعلیق كه توسط حاج آقاسی بیگ افشار آذربایجانی نوشته شده بود، روی آن حجاری كردند (كه این سنگ هنوز هم روی قبر قرار دارد).